Hoe kan een startup werknemers belonen?

Ook werkgevers met een startup willen hun werknemers graag voor hun inzet belonen. Vaak is het lastig om deze werknemers een aantrekkelijk salaris te betalen omdat dit geld in de startup fase nodig is voor de groei van de onderneming. Wat is er wél mogelijk? Gelukkig zijn er andere manieren om werknemers te belonen zonder dat er sprake is van een salaris. Wij zetten deze varianten graag voor je op een rijtje. Deze gelden naast een basissalaris, dat tenminste het minimumloon moet bedragen. Ook noemen wij de fiscale gevolgen en de voor- en nadelen per variant, zodat je kunt kijken welke variant het beste bij jouw onderneming past.
 
De vijf manieren om je werknemers te belonen zonder dat er salaris bij komt kijken zijn:

Aandelen
Stemrechtloze aandelen
Opties op aandelen
Certificaten van aandelen
Bonus gekoppeld aan de waarde van de startup  

1. Aandelen

Wat zijn het?
Het verstrekken van aandelen is de bekendste wijze om werknemers de mogelijkheid te bieden om te profiteren van het hopelijke succes van de startup. Een aandeel is een bewijs van deelname in het kapitaal van een onderneming. Als aandeelhouder krijg je recht op inspraak tijdens een algemene vergadering van aandeelhouders en deel je mee in de eventuele winst van het bedrijf. Opgelet moet wel worden dat wanneer werknemers gezamenlijk vijf procent van de aandelen hebben, zij een aanmerkelijk belang hebben. De relevantie van het aanmerkelijk belang komt aan de orde onder het kopje “fiscale gevolgen voor de werknemer”.
 
Hoe moeten aandelen uitgegeven worden?
Tijdens het oprichten van de BV is het de bedoeling dat er in de statuten wordt vastgelegd over hoeveel aandelen de startup beschikt en over welke nominale waarde deze aandelen beschikken. Vervolgens is de algemene vergadering van aandeelhouders (ava) bevoegd om te bepalen of de aandelen daadwerkelijk uitgegeven worden. Het kan zijn dat op grond van de statuten een ander orgaan bevoegd is, maar bij een startup is het meestal de ava die een besluit over de uitgifte van aandelen neemt. Het uitgeven van nieuwe aandelen wordt een emissie genoemd. Wanneer de aandelen aan werknemers geleverd worden moet dit gebeuren via een notariële akte. Alleen een Nederlandse notaris is bevoegd om dit uit te voeren. Voor een startup kan de tussenkomst van een notaris nadelig zijn vanwege de daaraan verbonden kosten.
 
Fiscale gevolgen voor de werkgever
Wanneer de onderneming dividend uitkeert aan aandeelhouders moet er 15% dividendbelasting ingehouden worden over het dividend dat wordt uitgekeerd. De startup moet hierover aangifte doen en de dividendbelasting betalen binnen één maand na de dag waarop het dividend beschikbaar is gesteld.
 
Fiscale gevolgen voor de werknemer
De bovengenoemde ingehouden dividendbelasting kan de werknemer verrekenen met de inkomstenbelasting. Hij moet daarvoor in zijn aangifte inkomstenbelasting aangeven hoeveel dividend hij heeft ontvangen en hoeveel Nederlandse dividendbelasting hierop is ingehouden. Opgelet moet worden dat er in verschillende belastingboxen belasting geheven kan worden. Wanneer een werknemer minder aandelen heeft dan een percentage van 5%, worden de aandelen belast met tarieven van box 3. Wanneer een werknemer een aanmerkelijk belang heeft, dan worden de aandelen belast met een tarief op grond van box 2.
 
Voordeel

Werknemers worden mede-eigenaar. Wanneer een werknemer mede-eigenaar wordt, dan zullen de belangen van de ondernemer sneller parallel gaan lopen met de belangen van de startup. De werknemer voelt zich meer betrokken.  

Nadelen

Er moet dividend uitgekeerd worden.
Een werknemer krijgt door het verkrijgen van aandelen stemrecht. Dit betekent dat er bij besluitvorming ook rekening gehouden moet worden met de stem van de werknemer/aandeelhouder. Deze stem kan niet zomaar gepasseerd worden. De zeggenschapsverhouding wordt dus gewijzigd.
Transacties van de aandelen kunnen alleen via de notaris geregeld worden.
Het belang van de zittende aandeelhouder(s) zal verwateren. Er worden immers aandelen uit handen gegeven aan werknemers.  

 
2. Stemrechtloze aandelen
 
Wat is het?
Een stemrechtloos aandeel is een aandeel waaraan geen stemrecht verbonden is. Dit betekent dat de aandeelhouder in de algemene vergadering geen stemrecht heeft. Ondanks dat de werknemer geen stemrecht op de algemene vergadering van aandeelhouders heeft, mag de werknemer wél aanwezig zijn bij de vergadering. Sinds de invoering van de Wet flex-BV is het mogelijk om een aandeel in te stellen dat stemrechtloos is. Voor 2012 was dit nog niet mogelijk. Dit type aandeel geeft de werknemer ondanks het gebrek aan stemrecht wel recht op dividend. Het is namelijk niet mogelijk om een volledig rechteloos aandeel uit te geven. Het grote voordeel aan stemrechtloze aandelen is dat de zeggenschapsverhouding niet wordt gewijzigd. Je kunt als bestuurder/oprichter van de startup nog steeds zelf de beslissingen maken zonder dit af te hoeven stemmen met de houders van de stemrechtloze aandelen.
 
Hoe moeten de aandelen uitgegeven worden?
De aandelen kunnen op twee manieren uitgegeven worden. Ten eerste kan in de statuten staan dat de aandelen uitgegeven kunnen worden. Het dient te gaan om aandelen van een bepaalde soort of aanduiding. Deze soort of aanduiding dient dan een stemrechtloos aandeel zijn. De tweede manier is, indien er niets over is opgenomen in de statuten, dat de statuten gewijzigd worden. De aandeelhouders zullen dan allemaal akkoord moeten gaan met het gevolg dat het stemrecht ontnomen wordt. Werknemers krijgen in een dergelijk geval meestal enkele tienden van procenten.
 
Fiscale gevolgen voor de werkgever
Wanneer de onderneming dividend uitkeert aan aandeelhouders moet er 15% dividendbelasting ingehouden worden over het dividend dat wordt uitgekeerd. Jij als werkgever moet dan aangifte doen en betalen binnen één maand na de dag waarop het dividend beschikbaar is gesteld.
 
Fiscale gevolgen werknemer
Deze ingehouden dividendbelasting kan de werknemer verrekenen met de inkomstenbelasting. Hij moet hiervoor in zijn aangifte inkomstenbelasting aangeven hoeveel dividend hij heeft ontvangen en hoeveel Nederlandse dividendbelasting hierop is ingehouden. Opgelet moet worden dat er in verschillende belastingboxen belasting geheven kan worden. Wanneer een werknemer minder aandelen heeft dan een percentage van 5%, dan worden de aandelen belast op grond van box 3. Wanneer een werknemer een aanmerkelijk belang heeft, dan worden de aandelen belast met het tarief op grond van box 2.
 
Voordelen

Werknemers worden mede-eigenaar. De werknemer voelt zich meer betrokken.
Er is geen stemrecht, dus er hoeft minder afgestemd te worden. De zeggenschap zal hetzelfde blijven als in de situatie voordat er überhaupt stemrechtloze aandelen aan werknemers gegeven worden.
Stemrechtloze aandelen zorgen voor risico, wat zorgt voor meer motivatie van de werknemer die de stemrechtloze aandelen houdt.
In vergelijking met certificering van aandelen hoeft er bij stemrechtloze aandelen geen STAK opgericht te worden. De certificering van aandelen is te vinden bij punt 4.  

Nadelen

Er moet dividend uitgekeerd worden.
Transacties van de stemrechtloze aandelen kunnen alleen via de notaris geregeld worden. 

 
3. Opties op aandelen
 
Wat zijn het?
Opties op aandelen zijn opties die werknemers het recht geven om tegen een vooraf bepaalde, meestal lage prijs, aandelen te kopen. Mochten de prijzen van de aandelen stijgen, dan stijgt de optie van het aandeel ook. De prijs waarvoor de werknemer een optierecht op de aandelen heeft, stijgt echter niet want deze is vooraf vastgezet. Indien de startup bijvoorbeeld steeds meer waard wordt, kan de werknemer bepalen om aandelen in de onderneming voor een relatief lage prijs te kopen. Maar wanneer moet het optierecht nu uitgeoefend worden? Meestal worden er bepaalde mijlpalen afgesproken. Bijvoorbeeld als er een bepaalde omzet behaald wordt of wanneer de startup met een grote klant in zee gaat. Deze mijlpalen worden ook wel een opschortende tijdsbepaling genoemd. Het is verstandig dat je ervoor zorgt dat indien de werknemer vertrekt en de aandelenoptie nog niet uitgeoefend is, de optie vervalt. Dit wordt ook wel een optievervalbeding genoemd en is handig om af te spreken met je werknemer. Al deze afspraken kunnen opgenomen worden in een Employee Stock Option Plan (ESOP). Een ESOP stelt de eigenaar van een onderneming in staat om aandelen aan het personeel te schenken. Ook opties op aandelen zijn een mogelijkheid.
 
Hoe moeten de optierechten worden uitgegeven?
Het uitgeven van de optierechten gebeurt op dezelfde manier waarop ‘gewone’ aandelen, zoals bij punt 1, worden uitgegeven. De algemene vergadering van aandeelhouders (ava) is bevoegd om te bepalen of opties op aandelen worden uitgegeven. Het kan zijn dat er een ander orgaan bevoegd is wanneer dit in de statuten staat aangegeven maar bij een startup is het meestal de ava die een besluit over de uitgifte van aandelen neemt. Wanneer de aandelenopties uitgegeven worden aan een werknemer is het verstandig om alle voorwaarden vast te leggen in de aandelenoptieovereenkomst. Deze kunnen wij voor je opstellen.
 
Fiscale gevolgen werkgever
De optielast is niet aftrekbaar van de fiscale winst van de startup. In 2018 komt er een nieuw gunstiger fiscaal beleid voor startups ten aanzien van aandelenoptieregelingen. Onder bepaalde voorwaarden hoeft maar 75% van het bedrag dat werknemers ontvangen voor de uitoefening of vervreemding van het recht op een aandelenoptie in aanmerking genomen te worden als loon. De voorwaarden zijn:

De aandelenoptie is verkregen in het kader van de arbeidsovereenkomst.
Werkgever heeft een S&O-verklaring. Dit is een Speur & Ontwikkelingsverklaring voor starters. Hierdoor is verankerd dat alleen innovatieve en startende werkgevers in aanmerking komen voor toepassing van de regeling.
De vrijstelling bedraagt maximaal 25% van € 50.000.
De periode tussen toekenning en uitoefening bedraagt minimaal 12 maanden en maximaal 5 jaar. 

Fiscale gevolgen werknemer
De toekenning van de opties zelf wordt niet belast, maar de opbrengst die verkregen wordt op het moment dat de optie feitelijk uitgevoerd wordt, wordt wel belast. Over het genoten voordeel moet loosbelasting betaald worden. Het is verstandig dat je als bestuurder van de startup in de aandelenoptieovereenkomst vastlegt voor wiens rekening de loonbelasting komt.
 
Voordelen

Er hoeft geen dividend uitgekeerd te worden.
De optiehouders hebben geen stemrecht.
Waardestijging van de aandelen werkt in het voordeel van de startup maar ook in het voordeel van de optie-houder.
Het aantal aandelenopties dat de werkgever wenst toe te kennen is volledig individualiseerbaar per werknemer.
De werknemers worden (nog) geen mede-eigenaar. 

Nadelen

Er is geen risico voor de werknemer dus de kans is aanwezig dat de werknemer minder betrokken is.  

 
4. Certificaten van aandelen
 
Wat zijn het?
Een alternatief voor aandelen is het verstrekken van certificaten van aandelen. Bij certificering van de aandelen worden de aandelen beheerd door een Stichting Administratiekantoor (“STAK”). Bij certificering worden de stemrechten als het ware gescheiden van de winstrechten. De STAK wordt juridisch eigenaar en houdt de stemrechten. Certificaten kunnen geldig zijn totdat de werknemer afscheid neemt van de startup. Je kunt als directeur zelf plaatsnemen in de directie van de STAK waardoor je alsnog helemaal zelf besluiten kunt nemen. Mocht de werknemer toch vertrekken, dan kun je in de voorwaarden laten opnemen dat de certificaten aangeboden moeten worden tegen de uitgiftewaarde.
 
Hoe moeten certificaten uitgegeven worden?
 
1. Oprichting van de STAK
Er moet een STAK worden opgericht. De prijs van het oprichten van een STAK verschilt door wie je de stichting laat oprichten. Naast de oprichting van de STAK moeten er ook certificaten in het leven worden geroepen. De notaris moet een akte van certificering opstellen. Ook moeten er voorwaarden voor certificaathouders worden opgesteld. Deze voorwaarden moeten ook door een notaris worden opgesteld. De kosten hiervoor verschillen in de uitgebreidheid van de voorwaarden. Aan het oprichten van een STAK zijn dus veel kosten verbonden. Daarnaast zorgt een STAK vooral in het begin voor veel administratieve lasten. Desalniettemin kan het oprichten van een STAK voordelig zijn in de toekomst omdat er na de oprichting amper kosten aan verbonden zijn.
 
2. Uitgifte van Certificaten
De startup geeft aandelen uit aan een STAK. Deze STAK wordt juridisch eigenaar van de aandelen en geeft vervolgens certificaten uit die gekoppeld zijn aan de aandelen. Het stemrecht en het winstrecht worden door de certificering als het ware los gekoppeld. Deze certificaten kunnen dan verstrekt worden aan de werknemers. De directie van STAK oefent het stemrecht van de aandelen uit in de algemene vergadering. Vaak is de directie van de STAK dezelfde directie als die van de startup, let erop dat je er dus ook voor zorgt dat je in het bestuur van de stichting zit. Alle certificaten die worden uitgegeven door de STAK worden vaak een werknemerspool genoemd.
 
Fiscale gevolgen werknemer
De voordelen die de werknemer uit de certificaten haalt worden belast met het tarief van box 1 wanneer de werknemer direct een zogenoemd ‘winstgevend belang’ houdt. Van een winstgevend belang is sprake wanneer een werknemer met een geringe investering een groot aandeel in de potentiële overwinst van een vennootschap verwerft. Wanneer een werknemer deze certificaten niet direct houdt maar indirect via bijvoorbeeld een houdstervennootschap, dan kunnen de voordelen in box 2 vallen waardoor er een lager percentage aan belasting betaald hoeft te worden.
 
Voordelen

Werknemers worden economisch eigenaar, niet juridisch.
Het stemrecht wordt centraal geregeld door de STAK, er is dus minder afstemming nodig.
Het houden van certificaten van aandelen zorgt voor een risico, wat zorgt voor meer motivatie van de werknemer die de certificaten houdt.
Transacties van de certificaten hoeven niet langs de notaris en kunnen bij overeenkomst worden overgedragen. Er komen dus geen hoge kosten aan te pas.  

Nadelen

Er moet dividend worden uitgekeerd.
Er moet een STAK opgericht worden.
Het is een typisch Nederlandse rechtsfiguur waarmee buitenlandse investeerders vaak niet of nauwelijks mee bekend zijn.  

 
5. Bonus gekoppeld aan de waarde van de startup
 
Wat is het?
Wanneer het niet wenselijk is dat werknemers deels eigenaar worden van de startup, maar je wil ze wel laten mee profiteren van het eventuele succes, dan kun je als startup ook kiezen voor Stock Appreciation Rights ofwel Share Appreciation Rights. Ookwel SARs genoemd. De werknemer krijgt niet daadwerkelijk aandelen in het bedrijf maar krijgt een zogenoemd ‘virtueel’ aandeel. De werknemer krijgt dan recht op een bonus die afhankelijk is van de waardestijging van de aandelen in de startup. De werknemer krijgt dan een vorderingsrecht op de waardeontwikkeling die gekoppeld is aan de onderneming. Er kunnen verschillende afspraken gemaakt worden met de werknemer. Zo kan bijvoorbeeld afgesproken worden dat SARs pas worden uitgeoefend kunnen worden indien de startup verkocht wordt.
 
Hoe geef je een SAR uit?
Stel je wil je werknemer voor 1% laten participeren in de onderneming door middel van een SAR, dan moet je eerst de waarde van de onderneming vast stellen. Wanneer deze gewaardeerd wordt op € 50.000, dan leg je dit schriftelijk vast. Op het moment dat het dienstverband met de werknemer eindigt, ga je opnieuw kijken wat de onderneming op dat moment waard is. Stel de onderneming is dan € 200.000 waard, dan heeft de werknemer recht op een beloning van € 1.500 euro. Er is namelijk een waardestijging van € 150.000 (van € 50.000 euro naar € 200.000). 1% van deze € 150.000 is € 1.500.
 
Fiscale gevolgen voor de werkgever
De uitkering in geld voor een SAR is voor de werkgever aftrekbaar van de winst. Het jaar waarin de last genomen zal worden is afhankelijk van de keuze van de werkgever. Je kunt een voorziening voor de SAR vormen. Vaker wordt er de keuze gemaakt om geen voorziening te vormen maar om de last te nemen in het jaar van betaling.
 
Fiscale gevolgen voor de werknemer
Het feit dat een werknemer recht heeft op de SAR aanspraak zelf, wordt niet belast. Maar wanneer de SAR feitelijk uitgekeerd zal worden dan moet er loonbelasting over betaald worden. Over het voorbeeld van €1.500 zal dus loonbelasting betaald moeten worden.
 
Voordelen

De bonus is afhankelijk van de waardestijging.
Lage kosten: je hoeft geen aandelen uit te geven dus je hoeft niet langs de notaris.
De werknemer krijgt geen stemrecht.
Er kunnen veel verschillende bedingen worden opgenomen met werknemers. Laat deze vooral door een specialist opstellen.  

Nadelen

De werknemer wordt geen mede-eigenaar (dit kan ook als een voordeel worden gezien).  

Voor vragen kunt u vrijblijvend contact opnemen met de auteur van dit artikel, Mariska Aantjes.