De Groningse rechter deed enkele jaren geleden een uitspraak waarin het ging om de artistieke vrijheid van Sint en Piet.

In deze zaak waren diverse bedrijven ontevreden over de door hen ingehuurde Sint en Pieten. De Sint en Pieten deden uitspraken over sexy meisjes en een andere Piet gaf aan pas nieuw te zijn. Ook werd een huilend meisje genegeerd in plaats van getroost en werden de kinderen aangespoord om hard met snoepgoed te strooien. Sint was volgens de aanwezigen bovendien dominant aanwezig, kwam te streng over en was kortaf tegen de kinderen. Toppunt was dat een vader naar voren werd geroepen en in de zak werd gestopt. De bedrijven vonden dat de Sint en Pieten niet goed hebben gepresteerd en weigeren te betalen.

De kantonrechter vindt echter dat de acteurs van Sinterklaas-Verhuur bij de invulling van hun rollen een ruime mate van (artistieke) vrijheid toekomt. Cruciaal is dat zij zich hebben ingespand om als redelijk bekwaam acteur een voor de kinderen herkenbare Sinterklaas en Zwarte Piet te vertolken. Belangrijk daarbij is dat de geloofwaardigheid van Sinterklaas en Zwarte Piet niet in het gedrang komt. Dat de één daarbij de voorkeur geeft aan de vertolking van Bram van der Vlugt en de andere aan die van de vader van Toon Hermans doet daaraan niet af. Dat is een kwestie van smaak, aldus de rechter.

De grenzen van de vrijheid van de acteurs worden verder bepaald door de in acht te nemen goede zeden, de maatschappelijke zorgvuldigheid en de contractuele verplichting van de acteurs c.q. hun opdrachtgevers om Sinterklaas en Zwarte Piet – en niet de Kerstman – neer te zetten, aldus de rechter. Deze grenzen zijn in dit geval niet overschreden.

Zo staat het Sinterklaas – solidair met de kinderen en wat minder met vader en moeder – soms vrij om de kinderen aan te sporen gezagsondermijnende dingen te doen die ze thuis niet mogen, zoals het strooien en gooien met snoep. In dat kader past – daargelaten of de desbetreffende scène een cultureel hoogtepunt was – volgens de rechter heel goed dat een stoute vader in de zak van Sinterklaas wordt gestopt.

Dat is volgens de rechter anders wanneer deze acties echt gevaarlijk zijn of wanneer het contract van partijen dat verbiedt. In dit geval was er geen gevaar en verbood het contract het gedrag niet. 

Zou de artistieke vrijheid zo groot kunnen zien dat de Pieten zelf mogen beslissen of ze zich zwart, blauw of rood schminken? Dat lijkt er niet op; cruciaal is immers volgens de rechter of Zwarte Pieten voor de kinderen als zodanig herkenbaar zullen zijn en of de geloofwaardigheid niet in het geding komt. En Zwarte Piet is nu eenmaal zwart of bruin geschminkt. Maar wil je daarvan echt zeker zijn, dan is het verstandig om -zo blijkt impliciet uit deze uitspraak- dat in het contract op te nemen…