We moeten er rekening mee houden dat het nog maanden kan duren voor er weer onderhandeld wordt. Dit zou echter betekenen dat veel branches vanaf mei 2020 met een verlopen cao komen te zitten. Wat zijn de gevolgen hiervan voor werkgevers en werknemers? 

Een verlopen cao betekent niet dat de arbeidsvoorwaarden uit de cao ook komen te vervallen. Dit wordt namelijk op meerdere manieren juridisch belemmerd. Zo wordt bijvoorbeeld de duur van de cao stilzwijgend met maximaal één jaar verlengd wanneer niet expliciet bepaald is dat de cao na de einddatum van rechtswege zal eindigen. Bevat de cao wel een bepaling waarin het einde van rechtswege wordt vermeld, dan is er alsnog sprake van nawerking van de collectieve afspraken. De nawerking van cao-bepalingen zal tijdens de gehele cao ’loze periode voortduren. De werkgever en de werknemer mogen in deze periode geen afspraken maken die afwijken van de oude normatieve cao-bepalingen. 

Betekent dit dat loonsverhogingen of andere wijzigingen in deze periode zijn uitgesloten? 
Nee, dat hoeft niet per definitie zo te zijn. Vaak is een cao-bepaling een minimum bepaling, wat betekent dat er wel ten voordele van de werknemer mag worden afgeweken. Afwijken ten nadele van de werknemer is echter uitgesloten. Als er sprake is van een standaard cao-bepaling, dan pas is afwijking in zijn geheel verboden. Dit zal echter uit de cao-bepaling zelf moeten blijken. 

Wanneer is er geen sprake van nawerking? 
Is een werkgever geen lid van een werkgeversvereniging maar toch gebonden aan een cao omdat deze algemeen verbindend is verklaard, dan is er geen sprake van nawerking van de cao. Ook wordt een algemeen verbindend verklaring niet automatisch verlengd. Verlenging van het avv-besluit is pas mogelijk wanneer de cao voor gebonden partijen stilzwijgend wordt verlengd. De cao-partijen kunnen in dat geval de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid verzoeken om ook het avv-besluit te verlengen. Als er geen nawerking is, gelden de afspraken weer die eerder door de werkgever en werknemer zijn gemaakt. Daarop bestaan twee uitzonderingen: werknemers kunnen zich blijven beroepen op verworven rechten. Als een werknemer bijvoorbeeld ziek is geworden toen de cao nog algemeen verbindend verklaard was, en op grond van de cao 100% van zijn loon ontvangt in plaats van de in een arbeidsovereenkomst genoemde 70%, blijft hij recht hebben op 100% loon als de cao niet meer geldt. Verworven rechten werken dus na na de avv-periode. De tweede uitzondering is op grond van redelijkheid en billijkheid. Uit gedragingen van de werkgever kan soms blijken dat een bepaling uit de avv-cao is blijven doorwerken; met name als er sprake was van een korte onderbreking van de algemeen verbindend verklaring. 

Heeft de werkgever een opt-out mogelijkheid?
De werkgever kan zijn lidmaatschap bij de werkgeversvereniging opzeggen. Dit stopt echter niet direct de gebondenheid aan de cao. Na opzegging blijft de werkgever nog voor een bepaalde periode gebonden aan de cao. De gebondenheid eindigt pas wanneer de cao wordt gewijzigd of verlengd. Gebondenheid eindigt natuurlijk ook wanneer de cao wordt opgezegd door de cao-partijen. Dit heeft echter geen gevolgen voor de nawerking van de cao-bepalingen. Het betekent alleen dat de werkgever met nieuwe werknemers andere afspraken kan maken.